Kush Janë 21 Shqiptarët më me Ndikim që Vepruan në Diasporë

Në historinë e shqiptarëve, mërgimi ka qenë gjithmonë më shumë se një largim. Ai është shndërruar në një shkollë politike, një laborator kulture dhe një tribunë ku zëri shqiptar ka marrë forcë, qartësi dhe ndikim ndërkombëtar. Pikërisht larg trojeve, në metropolet ku vendoseshin fatet e popujve, shumë prej figurave tona më të mëdha formuan idetë që ndryshuan rrjedhën e historisë.

Nga Stambolli te Parisi, nga Bostoni te Nju Jorku, nga Zvicra te Londra, shqiptarët e diasporës ngritën gazeta, shoqëri, kisha, organizata politike, rrjete kulturore e deri te skenat më të mëdha të artit dhe sportit botëror. Ata çuan përpara identitetin, mbrojtën të drejtat kombëtare, formësuan opinionin ndërkombëtar dhe e bënë çështjen shqiptare të dukshme edhe në kohët më të errëta.

Ky artikull paraqet 21 personalitetet më me ndikim shqiptar, të cilët duke jetuar e vepruar jashtë kufijve, ndihmuan në forcimin e kombit tonë, disa me penë, disa me diplomaci, disa me art e disa me zë që dëgjohej deri në institucionet më të larta botërore.

Në këtë listë gjenden figura të Rilindjes, udhëheqës politikë, aktivistë të rezistencës, artistë globalë dhe sportistë që ngritën flamurin ku s’e priste askush. Secili prej tyre përfaqëson një kapitull të veçantë të rrëfimit tonë kombëtar.

Tani le të zbulojmë se kush janë 21 shqiptarët e diasporës që kanë lënë gjurmën më të fuqishme në historinë dhe identitetin tonë.

Liderë politikë & diplomatë

Gjergj Kastrioti – Skënderbeu

Edhe pse jetoi pjesën e rinisë në Perandorinë Osmane, ndikimi i tij më i madh lindi jashtë trojeve. Në oborret e Napolit, Venedikut dhe Vatikanit, Skënderbeu ndërtoi aleancat që e ngritën çështjen shqiptare në nivel evropian. Ai u bë figura e parë që i dha kombit shqiptar prestigj ndërkombëtar.

Ismail Qemali

Nga Stambolli në Athinë, nga Bukureshti në Paris, Qemali e përgatiti terrenin e Pavarësisë shumë kohë para se flamuri të ngrihej në Vlorë. Diplomacia e tij në mërgim i hapi rrugë shtetit shqiptar në një kohë kur rrezikohej të zhdukej para se të formohej.

Fan S. Noli

Në Boston, Noli ngriti një shtet të tërë shpirtëror: Kishën Ortodokse Shqiptare, gazetën “Dielli”, Federatën “Vatra” dhe një rrjet të fuqishëm diplomatik që mbrojti Shqipërinë në arenën ndërkombëtare. Ai u bë zëri më i rëndësishëm shqiptar në SHBA në fillim të shekullit XX.

Faik Konica

Shqiptari që i mësoi Perëndimit kush ishim. Si publicist, diplomat dhe estet, Konica modernizoi imazhin e shqiptarëve në Evropë dhe SHBA. Ai solli kulturën shqiptare në tryezat ku vendosej fati i kombit dhe ishte një nga arkitektët e diplomacisë shqiptare.

Hasan Prishtina

Figura kyçe e çështjes së Kosovës, Hasan Prishtina udhëtoi midis Shkupit, Sofjes, Vjenës e Romës për t’u bërë zëri politik i shqiptarëve. Në mërgim, ai punoi për të ndalur copëtimin e trojeve dhe për të fituar mbështetje ndërkombëtare për lirinë e Kosovës.

Ibrahim Rugova

I quajtur “Gandhi i Ballkanit”, Rugova ndërtoi më shumë aleanca në mërgim sesa brenda vendit. Nga Washington-i në Bruksel e deri në Vatikan, ai krijoi rrjetet politike që e bënë çështjen e Kosovës pjesë të agjendës botërore.

Adem Demaçi

Edhe pse kaloi vite në burg, Demaçi u bë ikonë globale e të drejtave të njeriut. Kauza e tij u shpërnda nëpër botë falë diasporës, organizatave ndërkombëtare dhe aktivistëve shqiptarë jashtë trojeve, duke e kthyer atë në simbol të rezistencës politike.

Abdyl Frashëri

Një nga arkitektët e Lidhjes së Prizrenit, Abdyl Frashëri veproi gjatë në Stamboll, ku mbrojti të drejtat e shqiptarëve në zemër të Perandorisë Osmane. Diplomacia e tij ishte gurthemel i lëvizjes kombëtare.

Sami Frashëri

Në Stamboll, Samiu shkroi veprat që formësuan idenë moderne të kombit shqiptar. Si shkrimtar, filozof dhe reformator, ai mbrojti identitetin shqiptar në një kohë kur ai rrezikohej të zhdukej.

Naim Frashëri

Po nga Stambolli, Naimi krijoi letërsinë e Rilindjes, duke i dhënë shpirt e frymëzime gjeneratave që luftuan për liri. Ai u bë simbol i kulturës shqiptare në diasporë dhe frymëzues i lëvizjes kombëtare.

Aktivistë & figura të rezistencës

Jusuf Gërvalla

Në Gjermani, Jusufi krijoi një qendër të rezistencës kundër shtypjes në Kosovë. Ai organizoi diasporën, botoi gazeta ilegale dhe i dha botës një zë të fuqishëm për padrejtësitë ndaj shqiptarëve.

Kadri Zeka

Bashkë me Jusufin, ai ndërtoi rrjete aktivizmi në Zvicër dhe Gjermani, duke krijuar themelet e rezistencës moderne të diasporës. Angazhimi i tij u bë frymëzim për shumë lëvizje më vonë.

Bardhosh Gërvalla

Një tjetër shtyllë e rezistencës në mërgim. Bardhoshi punoi me pasion për të mbledhur, organizuar dhe inspiruar shqiptarët e mërgatës në mbrojtje të të drejtave të Kosovës.

Arbën Xhaferi

Mendimtari që e solli filozofinë politike perëndimore te shqiptarët. Edhe pse veproi kryesisht në Maqedoni, formimin dhe ndikimin më të madh e kishte në diasporë, ku u bë zëri i moderuar i çështjes shqiptare.

Ali Kelmendi

Një figurë e rëndësishme e lëvizjeve antifashiste dhe punës organizative në mërgim. Kelmendi veproi në Francë, Itali dhe Shqipëri, duke e lidhur luftën shqiptare me lëvizjet ndërkombëtare.

Luigj Gurakuqi

Një nga mendjet e ndritura të Rilindjes, Gurakuqi kaloi shumë kohë në Itali dhe Austro-Hungari ku punoi për Pavarësinë, arsimin dhe kulturën. Ai ishte një diplomat i heshtur por shumë ndikues.

Sfera të tjera (kulturë, sport, muzikë)

Dua Lipa – kulturë / global influence

Një nga ambasadoret më të fuqishme të identitetit shqiptar në botë. Përmes muzikës dhe platformave globale, ajo e ka bërë kulturën shqiptare të njohur në çdo kontinent.

Rita Ora – kulturë / global influence

Me suksesin e saj ndërkombëtar, Rita Ora është shndërruar në simbol të talentit shqiptar jashtë trojeve. Ajo ka folur vazhdimisht për prejardhjen dhe historinë e shqiptarëve.

Xherdan Shaqiri – sport

Një ikonë e futbollit europian dhe një nga sportistët më të suksesshëm shqiptarë. Shaqiri u ka dhënë zë shqiptarëve në skenën më të madhe sportive në botë.

Lorik Cana – sport

Kapiteni legjendar i kombëtares, i formuar dhe i ngritur në mërgim. Cana është simbol i dinjitetit, disiplinës dhe lidhjes me rrënjët shqiptare.

Inva Mula – art & kulturë

Një nga sopranot shqiptare më të njohura në arenën ndërkombëtare. Zëri i saj ka sjellë kulturën shqiptare në skenat më prestigjioze të botës

Kontributi i shqiptarëve në mërgim është një prej kapitujve më të mëdhenj të historisë sonë kombëtare. Nga oborret perandorake të Stambollit te qendrat politike të Europës, nga redaksitë e Bostonit te skenat botërore të artit dhe sportit, diaspora shqiptare ka qenë gjithmonë urë lidhëse mes identitetit tonë dhe botës.

Këta 21 emra nuk përfaqësojnë vetëm sukses individual ata janë dëshmi se një komb i vogël mund të ketë ndikim të madh kur zëri i tij dëgjohet në skenat ndërkombëtare. Çdo brez i mërgimtarëve ka mbajtur mbi supe nga një pjesë të çështjes shqiptare: disa me penë, disa me diplomaci, disa me art e disa duke ngritur flamurin atje ku bota nuk e priste.

Historia jonë tregon qartë se mërgimi nuk ka qenë largim, por zgjerim i horizontit shqiptar. Edhe sot, diaspora vazhdon të jetë një forcë që i jep kombit tonë zë, prestigj dhe ndikim global.

Këta personalitete janë provë se, kudo që shkojnë shqiptarët, ata nuk e lënë pas atdheun  e marrin me vete, e mbrojnë dhe e bëjnë të dukshëm para botës.